Thằng Người Gỗ

Tác giả: Carlo Collodi

Dịch giả: Bửu Kế

Bức thư thay lời tựa

Nguyên tác: Les Aventures de Pinocchio

People of all ages in many lands
Have been captivated by these joyful
Sorrowful, and amazing adventures

Mọi người trên các nước, bất cứ
vào tuổi nào, cũng phải say mê những
chuyện phiêu lưu ly kỳ lý thú vui buồn lẫn lộn này.

Bức thư thay lời tựa

Huế, ngày  ….
Em Bích nô cô.
Lúc bố Gia Bích dùng mảnh gỗ để chạm trổ thân hình em, bố có ý định sẽ đem em đi khắp các nước trên thế giới, biểu diễn lấy tiền nuôi thân và mua rượu uống.
Cái ý định ấy đã theo thời gian biến thành sự thật. Em từng chu du khắp khắp các nơi, nói được nhiều thứ tiếng, và ngày nay em nói thêm một thứ tiếng Việt Nam.
Tuy sinh trưởng đất Ý, nhưng em đã vượt qua không biết bao nhiên biên cương để trở thành một trẻ em quốc tế.
Ta gặp em trong tủ kính một nhà hàng sách, một buổi chiều tà. Hai tai nhỏ xíu, cái mũi dài thòng, cái điệu bộ ngây ngô của em, khiến ta buồn cười.

Tối hôm ấy, ta say mê với cuộc đời phiêu lưu của em, mãi đến gà gáy sáng mới đi ngủ.
Ta hồi hộp khi em bị bọn cướp đuổi bắt, ta đau đớn khi em bị treo lên cành cây, ta tức giận và thương tâm lúc em trốn nhà đi theo thằng Bạch Lạp để đến nỗi phải mang nặng kiếp lừa. Cuối cùng, ta sung sướng và cảm động đến rơi nước mắt khi em không quản khó nhọc, hết sức làm việc để nuôi bố và bà Tiên tóc xanh, thoát khỏi kiếp “người gỗ” để trở thành một đứa bé ngoan ngoãn dễ thương.
Một điều mà ta vững lòng tin tưởng ở em là lương tâm của em bao giờ cũng vẫn tốt. Như Bà Tiên tóc xanh đã nói: “Những đứa bé có lương tâm, thì dù đôi khi chúng nó quen thói làm bậy đi nữa, nhưng bao giờ cũng vẫn hy vọng đưa vào con đường ngay thẳng”.

Chép lại cuộc đời phiêu lưu của em, ta ước ao những trẻ em nước Việt thân mến của ta sẽ bắt chước những đức tính tốt, đề phòng những điều lầm lỗi của em, nghe theo những lời khuyên nhủ khôn ngoan của Dế Mèn, những lời dạy bảo của bà Tiên tóc xanh; xa lánh chú Chồn, chú Mèo điêu xảo và thằng Bạch Lạp biếng lười.
Được như thế, ta cũng đã mãn nguyện lắm rồi, không còn dám trông mong gì hơn nữa.

BỬU KẾ

Vài lời về tác giả

Nguyên tác: Les Aventures de Pinocchio

Carlo Lorenzini, biệt hiệu COLLODI, người nước Ý (tỉnh Florence), sinh năm 1826 và mất năm 1890.
Ông vừa là nhà văn, nhà báo, vừa là một nhân viên cao cấp trong Chính phủ, đã từng được thưởng Quân công bội tinh.
C. Collodi sáng lập ra tờ báo trào phúng Le Lampion và tờ Scaramouche. Ông còn trợ bút cho nhiều tờ báo và tạp chí khác.

Ông đã xuất bản các sách: «Tiểu thuyết trên xe lửa», « Giannettino », « Mắt và Mũi », « Những truyện vui », « Bút ký lý thú » và nhất là quyển « Bích nô cô » truyện một thằng người gỗ, đã làm cho ông nổi tiếng.

Quyển « Thằng người gỗ » đã được dịch ra rất nhiều thứ tiếng trên thế giới, được độc giả hết sức hoan nghênh và đã trở thành một quyển sách giáo khoa quốc tế ( Universal classic).
Họa sĩ Walt Disney, đã dùng ngòi bút tài tình để đưa truyện « Thằng người gỗ » này lên màn ảnh, trong một phim hoạt họa rất giá trị.

Chương 1

Trong những trường hợp nào lão thợ mộc Bố Anh Đào đã kiếm được mảnh gỗ vừa khóc vừa cười như một đức trẻ.

Ngày xưa có ….
Một ông vua … Chắc các em sẽ đồng thanh la lên thế …
Các em lầm! phải đâu! Ngày xưa có một mảnh gỗ …
Không phải là một mảnh gỗ quý, mà là một mảnh gỗ thường, mảnh gỗ đến mùa đôhng bỏ vào lò đốt để sưởi ấm nhà.
Thật ra tôi cũng chẳng biết việc xảy ra thế nào nữa. Tự nhiên một hôm, người ta trông thấy một mảnh gỗ trong hàng của lão thợ mộc đã già. Tên lão là Ân Toan, nhưng mọi người thường gọi lão là bố Anh Đào, vì đầu chót mũi của lão đỏ như quả anh đào chín.
Trông thấy mảnh gỗ, bố Anh Đào trở nên vui vẻ. Bố thích quá, hai tay xoa vào nhau và bảo thầm:
-Mảnh gỗ rõ hợp thời! Mình dùng để tiện một cái chân ghế chơi!

Nói sao thì làm vậy. Bố liền lấy một cái búa thật sắc định đẽo mảnh gỗ. Nhưng lúc bố sắp chặt xuống một lát, tay bố bỗng dừng lại vì bố vừa nghe một giọng nho nhỏ van lơn:
-Chao ôi! Đừng chặt mạnh quá!
Các em thử tưởng tượng bố Anh Đào ngạc nhiên đến bực nào!
Bố nhìn khắp nhà xem tiếng nói ấy từ đâu mà ra. Nhưng nào bố có trông thấy gì!
Bố nhìn xuống dưới ghế. Chẳng có gì lạ.
Bố nhìn vào trong tủ. Tủ vẫn đóng và cũng chẳng có gì lạ!

Bố nhìn vào trong thùng đựng diêm báo và mạt cưa. Cũng chẳng có gì lạ!
Bố vừa gãi đầu vừa cười:
-Thôi lão hiểu rồi đấy! cái tiếng nho nhỏ ấy chỉ do trí tưởng tượng của lão mà ra. Thôi! việc lão, lão lo làm cho rồi.
Bố đưa cái búa lên, bổ mạnh vào mảnh gỗ một cái. Tiếng nói lại rền rĩ:
-Chao ôi! Bố làm tôi đau quá!

Lúc này bố Anh Đào sửng sốt … Hai con mắt nhu muốn rơi ra ngoài, mồm há hốc, lưỡi lè ra. Bố vừa run vừa nói:
-Cái tiếng ấy ở đâu thế nhỉ? Ai bảo “chao ôi” đó? Vì ở đây có ma noà đâu? Không lẽ một mảnh gỗ mà vừa khóc, vừa la như một đứa bé được! Vô lý! Đây! Mảnh gỗ đây! Nó chỉ là một thứ củi để đun vào bếp. Ai mà ẩn núp trong này được! Chao ôi! Nếu có ai ẩn núp cnũg mặc nó. Việc mình, mình làm.
Nói thế rồi hai tay bố Anh Đào cầm lấy mảnh gỗ quật mạnh xuống đất một cái, không chút xót thương. Đoạn bố lắng tai nghe thử cái tiếng ấy có còn rên rĩ nữa không?
Năm phút, mười phút, vẫn không nghe thấy gì cả.
Bố xủ tóc xuống, gượng cười và nói:
-Thôi, lão hiểu rồi đấy! Cái tiếng “chao ôi” ấy chính lão đã tưởng tượng ra! Thôi hãy đi làm việc.

Thật ra bố cũng khiếp lắm, nên cố hát ngêu ngao cho bớt sợ. Bố cất búa đi, lấy một cái bào để bào cho trơn mảnh gỗ.
-Thôi đi! Bố làm tôi ngứa ngáy khắp cả mình mẩy.
Bố Anh Đào khiếp quá, ngã mẹp xuống. Khi hoàn hồn thì thấy mình đang ngồi dưới đất, mặt mày biến sắc, cái chót mũi của bố đỏ như thế, mà sợ quá đến hóa xanh.

Chú thích:
-Ân Toan = Nguyên văn tiếng Pháp: Antonio

Chương 2

Bố Anh Đào biếu mảnh gỗ cho bạn là lão Gia Bích.
Lão này đẽo thành một thằng người gỗ lạ kỳ biết múa nhảy, biết đấu kiếm, biết nhào lộn.

Trong lúc ấy bố Anh Đào nghe có tiếng gõ cửa. Bố đứng dậy không vững, ngồi giữa đất mà hỏi:
- Ai đấy? Mời vào.
Một ông già còn nhanh nhẹn, bước vào cửa hàng. Đó là lão Gia Bích. Bọn trẻ quanh vùng mỗi khi muốn chòng ghẹo lão, thường gọi là lão Râu Ngô vì món tóc giả trên đầu lão vàng như râu ngô vậy! tính lão hay nổi cáu, chỉ gọi hai tiếng “Râu Ngô” cũng đủ khiến lão lên cơn thịnh nộ rồi.
- Chào bác Anh Đào, bác làm gì mà ngồi dưới đất thế?
- Tôi đang dạy cho bầy kiến làm toán.
- Thế thì tốt lắm!
- Bác đến có việc gì?
- Không dấu gì bác, định đến nhờ bác chút việc …

Bố Anh Đào vừa chống gối đứng dậy vừa nói:
- Tôi sẵn sàng giúp bác.
- Sáng mai này, tôi bỗng nẩy ra một ý …
- Bác cứ nói tiếp đi …
- Tôi có một ý tưởng rằng tự tay tôi, tôi sẽ làm lấy một thằng người gỗ, một thằng người gỗ kỳ diệu, biết nhảy, biết đấu kiếm, biết nhào lộn. Sẵn con người gỗ ấy, tôi có thể đi khắp hoàn cầu làm trò để kiếm ăn và lấy tiền mua rượu uống chơi. Ý bác nghĩ sao?
Một tiếng bí mật bỗng đưa ra:
- Hoan hô lão Râu Ngô!

Nghe hai tiếng “Râu Ngô”, Gia Bích nổi giận, mặt đỏ bừng lên như quả ớt chín, xây lại phía ông bạn già, nói một giọng tức tối:
- Sao bác lại nhục mạ tôi?
- Ai nhục mạ bác?
- Thế sao bác lại gọi tôi là “Râu Ngô”?
- Phải tôi đâu?
- Không bác thì ai? Chính bác!
- Không!
- Chính bác!

Cuộc đấu khẩu mỗi lúc một hăng, trước còn lời qua tiếng lại, sau hai ông bạn già thoi nhau, cào cấu nhau, cắn nhau, nguyền rủa nhau.
Khi ấu đả xong, thì trong tay của Ân Toan còn nắm chặt chùm tóc giả màu vàng của Gia Bích, còn trong miệng Gia Bích thì đang ngậm món tóc giả màu xám của Ân Toan.
Bố Anh Đào hét lớn:
- Trả mớ tóc lại đây!
- Thì bác hãy trả tóc của tôi đi đã. Rồi chúng ta hãy hòa thuận với nhau.
Hai ông bạn già, sau khi trao dổi hai món tóc giả, nắm chặt tay nhau và thề giữ mối tình bằng hữu cho đến trọn đời.
- Này bác gia Bích! Thế bây giờ bác muốn tôi giúp bác việc gì?
- Tôi cần một ít gỗ để đẽo một thằng người gỗ. sao, bác có thuận không?
Ân Toan nghe nói mừng rỡ, vội chạy đến bàn lấy mảnh gỗ nãy giờ ađ’ làm làm run sợ.

Trong lúc Ân Toan sắp trao mảnh gỗ cho bạn, bỗng mảnh gỗ nẩy một cái, văng vào chân Gia Bích.
- Bác Ân Toan, bác biếu tôi cái kiểu lạ lung như thế đấy à?
- Tôi xin thề với bác không phải tại tôi.
- Thế thì tại tôi à?
- Lỗi tại mảnh gỗ này mà ra cả?
- Lẽ cố nhiên, nhưng chính vì báv đã cầm nó để ném vào chân tôi.
- Tôi có ném đâu!
- Láo!

- Này bác Gia Bích, nếu bác mắng nhiếc tôi, thì tôi gọi bác là « Râu Ngô » đấy.
- Đồ bò tót!
- Râu Ngô
- Đồ chó!
- Râu Ngô.
- Đồ khỉ!
- Râu Ngô.
- Cứ nghe gọi mãi là « Râu Ngô », Gia Bích giận quá hóa mất khôn, chạy đến đánh Ân Toan túi bụi. Thế là hai người lại ấu đả nhau một trận nữa. Kết quả Ân Toan chợt thêm một vệt ở mũi, Gia Bích mất hai cúc áo.
- Hai ông bạn già lại làm lành với nhau và thề từ nay cho đến trọn đời giữ mãi mãi tình bằng hữu.

Chú thích:
- Nguyên văn tiếng Pháp Gia Bích  = Geppetto