Chín Triệu, Ba Triệu, Hai Triệu Và Bóng Rổ

Tác giả: Hồ Anh Thái

Ba cô gái. Vừa mới hết năm thứ nhất khoa diễn viên thì họ nhận được vai. Thực ra người ta chỉ chọn một cô để giao vai chính. Nhưng cô này không chịu đi đóng phim nếu hai cô bạn không có vai diễn. Ở vào hoàn cảnh khác thì người ta bái bai cô em, chúng anh không có chế độ ăn theo, chúng anh không bán vé kèm trẻ em, bao nhiêu siêu sao đang trông đợi chúng anh mỏi mòn ra kia. Nhưng đây là phim hợp tác. Với Việt kiều. Ông Việt kiều trả tiền để làm phim về mối tình thời trai trẻ của ông. Cô gái chính là hình bóng người yêu của ông bốn mươi lăm năm trước. Người yêu đã rủ ông cùng trốn ra vùng kháng chiến nhưng ông không đi. Thế là đôi người đôi ngả. Người thành Việt kiều yêu nước. Người thành cán bộ cách mạng lão thành.

Ông Việt kiều đồng ý cho thêm vào bộ phim hồi ký hai cô bạn gái của người yêu. Người yêu được trả chín triệu. Hai cô bạn, một cô ba triệu, một cô hai triệu. Cả ba cô sẽ trở thành những diễn viên nổi tiếng, ta chẳng nên gọi tên thật của họ ra làm gì. Cứ đơn giản gọi họ là Chín Triệu, Ba Triệu, Hai Triệu, mặc dù dùng tiền nong để đặt tên nhân vật đâu có hay gì.

Ba cô rủ nhau ra đảo Cát Bình trước. Năm ngày nữa đoàn phim mới tới. Năm ngày đủ cho họ đi tắm biển, đi dạo chơi và làm quen với khung cảnh họ sẽ phải xuất hiện. Chính ở đây họ đã gặp Bóng Rổ. Các cô đặt tên cho người đàn ông là Bóng Rổ vì anh ta cao lớn, dáng vẻ như một vận động viên bóng rổ. Anh là con rể của một cán bộ cấp cao, ta chẳng nên gọi tên thật của anh ra làm gì. Cứ đơn giản gọi anh là Bóng Rổ. Mà thực ra anh cũng đã mất tên từ lâu, từ khi bị cái bóng của ông bố vợ phủ lấp lên. Ở đâu người ta cũng trịnh trọng giới thiệu anh là con rể ông Y, thế là đủ, họ không cần giới thiệu học vị nghề nghiệp chức vụ của một gã X vô danh vô nghĩa.

Trên bãi biển chỉ có một người đàn ông. Đấy là trong mắt ba cô gái mười tám. Thực ra bãi tắm khá đông người. Nhưng người đàn ông nổi bật vóc dáng ngoại cỡ, gương mặt phảng phất buồn và cặp mắt nâu xa xăm hướng nội. Anh ta chỉ xuống biển tắm một lát, rồi lên ngồi một mình bên chiếc bàn ở chỗ khuất. Ba cô đi qua vẫy tay cười với anh. Anh ta cười đáp. Gương mặt đẹp méo xệch đi vì nụ cười lịch sự đáp lễ.

Vẻ mặt hắn đầy âm mưu như đang tính chuyện vượt biển sau một vụ án. Ba Triệu nói. Hắn giống một kẻ thành đạt rửng mỡ vừa bị một đòn suy sụp. Hai Triệu nói. Hình như cả hai cậu đều đúng, mà hình như không. Chín Triệu nói. Cả ba cô đều nói. Cả ba cô đều phân tích tâm lý nhân vật theo lý thuyết. Chưa cô nào có người yêu.
Chẳng rõ cô nào đầu tiên nghĩ ra cái trò ấy. Họ sẽ dàn dựng một vở kịch tình yêu với Bóng Rổ. Ít ra cũng biết được anh ta thuộc loại nào trong mấy loại người nêu trên. Thì cứ coi đây là một tiểu phẩm bài tập mà ba cô vẫn cùng làm với nhau ở trường.

Chín Triệu là nhân vật nữ chính. Ba Triệu là trợ lý đạo diễn. Hai Triệu là đạo diễn. Vẫn thường như vậy, kẻ kém giá nhất vẫn thường chỉ đạo kẻ đắt giá thực hành diễn xuất.
Các cô họ nhà Triệu có năm ngày để dàn dựng tiểu phẩm. Trên thực tế có thể coi màn kịch kết thúc sau bốn ngày.

Ngày thứ nhất.
Thời gian: Từ 3 giờ đến 6 giờ chiều. Địa điểm: Bên bãi tắm, chỗ chiếc bàn ở góc khuất.
Sau sáu giờ, Chín Triệu kể lại toàn bộ câu chuyện với hội đồng các tác giả kịch bản và đạo diễn.
"Anh ấy bảo rằng tôi gấp đôi tuổi em. Mình hỏi sao anh biết. Bóng Rổ nói em kể vừa mới hết năm thứ nhất Tổng Hợp, tức là em chừng mười tám tuổi. Tôi ba mươi sáu tuổi, tức là tôi gấp đôi tuổi em...".
- Vừa mới mở màn đã bóc mẽ tuổi tác nhau ra thì diễn kịch tình yêu làm sao được nữa.

Hai Triệu lắc đầu chê.
"Bây giờ anh ấy rất sợ tình yêu, anh ấy luôn chạy trốn tình yêu".
- Giọng tà lưa của mẹ mìn ái tình đấy.
Ba Triệu bảo.
- Không đúng, như mình đây này, mình cũng luôn chạy trốn tình yêu.

Chín Triệu phản đối, rồi kể tiếp. Bóng Rổ nói anh vừa mắc một sai lầm nghiêm trọng. Chín Triệu không tiện hỏi sai lầm gì. Anh cũng không nói, mà chuyển sang kể chuyện tình yêu tuổi mười tám của mình. Anh yêu cô bạn gái cùng tuổi cùng lớp ở trường đại học. Họ yêu nhau thắm thiết sáu năm, quãng thời gian xưa nay hiếm trong thời buổi tốc độ này. Rồi họ lấy nhau, có một con gái năm nay mười một tuổi. Cũng cần phải biết rằng vợ Bóng Rổ là con gái của ông Y lừng danh.
- A, hắn ta là một tay đào mỏ - Ba Triệu đắc thắng reo lên - Yêu cha mà lấy con. Đào mỏ sẽ chết vì sập hầm lò con ơi.

Không đúng, Bóng Rổ khi yêu nào có biết người yêu là con nhà cán bộ hay bình dân. Bạn bè và những người xung quanh cũng xì xào đàm tiếu. Nhưng anh đâu có lỗi vì người yêu sinh ra trong một gia đình như thế. Người yêu của anh cũng đâu có lỗi. Mặc dù cũng phải thừa nhận rằng nhờ rơi vào vòng ân sủng của gia đình ông Y mà mọi việc đều êm xuôi ở cơ quan của anh, ở những cơ quan anh đến liên hệ công tác.
- Vợ anh ta có đẹp không nhỉ?
Hai Triệu băn khoăn buông một câu hỏi trống không.
- Những gã điển trai thường hay sa lưới của những đứa con gái xấu xí.

Ba Triệu nhận xét. Cô là người duy lý và tỉnh táo hơn cả. Xinh đẹp, giàu có, danh tiếng, thế lực là những thứ ông trời ban nhỏ giọt cho con người, mỗi người chỉ được đúng một giọt, rất công bằng, chẳng ai hơn ai. Kẻ nào chẳng may đớp được hai ba giọt khác thì phải trả giá theo kiểu ăn trước trả sau, rất thảm khốc. Từ kết luận này của Ba Triệu thì dứt khoát con ông to không đẹp. Vợ Bóng Rổ không đẹp. Đấy là điều Chín Triệu phải xác minh ở màn thứ hai.
Ngày thứ hai.
Thời gian: Buổi sáng từ 6 giờ 30 đến 8 giờ 30. Địa điểm: Bên bãi tắm. Hai diễn viên phụ giỡn sóng ngoài xa. Buổi chiều từ 2 giờ 30 đến 5 giờ 45. Địa điểm: Ngồi bên cầu tàu, nhìn ra vịnh biển.
Hóa ra là vợ Bóng Rổ đẹp mê hồn. Anh đưa cho Chín Triệu xem tấm ảnh vợ gài trong cuốn sổ nhỏ ở túi áo ngực.
- Có thể chỉ là chị ta ăn ảnh. Có thể chỉ là chị ta mông má tân trang quá nhiều - Ba Triệu phỏng đoán rồi khẳng định - Đàn ông thông minh thì không bao giờ lấy vợ đẹp.
- Như cậu nói thì hoặc là anh ta ngốc ngếch, hoặc là thực sự chị ta không đẹp?

Hai Triệu hỏi lại.
Chín Triệu không tham gia cuộc tranh cãi. Rốt cuộc cô đã biết được và kể lại cho hai bạn nghe về sai lầm của Bóng Rổ. Vợ anh đi học ở Pháp. Được một thời gian, ông bố vợ định gửi nốt Bóng Rổ sang Pháp, nhưng anh từ chối. Anh đã nghe khá nhiều lời đồn đại và không muốn mang tiếng nấp bóng nhà vợ. Anh đi công tác biệt phái ở miền Nam. Anh gặp một người đàn bà có những nét giống vợ mình. Anh yêu người đàn bà giống vợ mình.
- Đi với người khác mà vẫn cảm thấy như đang đi với vợ. Đấy là tâm lý tự lừa dối mình để xua đi mặc cảm tội lỗi.

Ba Triệu nói.
Anh nghĩ sao nếu vợ anh ở bên kia cũng tìm được một người đàn ông nhang nhác giống anh? Chín Triệu hỏi. Bóng Rổ buồn bã gật đầu. Một vài người bạn cũng hỏi anh điều đó. Nhưng anh hoàn toàn tin tưởng. Vợ anh không phải loại người đi tìm nguồn vui tạm bợ. Chị thích những giá trị bền vững. Thỉnh thoảng vào ban đêm anh gọi điện thoại cho vợ. Sung sướng cực độ dù chỉ là gửi một cái hôn gió qua điện thoại.
- Mình tin rằng con mụ kia cũng chẳng chịu thua kém để một mình chồng ngồi nhà ăn chả ăn nem như thế. Có vợ mà cho đi Tây, như rim không khoá để ngay Bờ Hồ.
Ba Triệu bảo.
- Đừng có nghĩ về con người cay nghiệt như vậy.
Chín Triệu nhắc.

Ba Triệu nghi ngờ nhìn bạn. Xem ra cô nàng diễn viên - điệp viên này đã bắt đầu bị đối tượng hấp dẫn. Cô ta sẽ quên vai trò đang đóng của mình để mê muội nhập thân vào nhân vật. Hai Triệu ủng hộ lối diễn xuất nhập thân hết mình, có như vậy mới chân thực, mới không gây cảm tưởng giả tạo. Stanilavsky đã chủ trương như thế. Nhưng Ba Triệu theo trường phái Bertolt Brecht. Một lần Brecht đến nghĩa trang, thấy hai nấm mồ cạnh nhau, một tấm bia ghi Nơi đây an nghỉ một diễn viên đích thực, tấm bia thứ hai ghi Nơi đây an nghỉ một khán giả đích thực. Hỏi mới biết trong một buổi diễn, một khán giả thình lình đứng bật dậy, rút súng bắn chết nhân vật vô lại trên sân khấu. Ngay lập tức ông ta nhận ra mình nhầm, bèn quay súng tự sát. Brecht bảo hãy thay dòng chữ trên bia mộ thành Nơi đây an nghỉ một diễn viên tồi nhất, và mộ kia: Nơi đây an nghỉ một khán giả tồi nhất. Brecht cho rằng nhập vai đến mấy thì cũng phải để một khoảng gián cách, để cho diễn viên và người xem đồng thời xúc động mà vẫn tỉnh táo ý thức được rằng họ đang diễn kịch và xem kịch.
- Chớ dại mà mê muội theo nhân vật mình đang đóng.