Chiếc Lá Bay Bay...

Tác giả: Thái Chí Thanh

Vậy mà đã mười lăm năm rồi. Nhanh thật. Vác-sa-va thay đổi nhiều quá. Khi xe chạy qua trung tâm thành phố, Quang nhìn mãi mới trông thấy ngọn tháp của tòa Cung văn hoá. Trông nó lọt thỏm giữa những tòa nhà chọc trời mới xây xung quanh. Thế mà một thời, Cung văn hoá trông uy nghi, bề thế nhất Vác-sa-va, dù đứng cách xa dăm bảy cây số vẫn trông thấy ngọn tháp cao vút trời của nó.
Thuê xong khách sạn, vẫn thấy còn sớm, Quang gọi tắc xi, cùng con Vots đến công viên Oa-zien-ki, nơi ghi những kỷ niệm sâu sắc nhất trong những ngày sắp rời xa Ba Lan. Oa-zen-ki vẫn như xưa càng làm anh bồi hồi, xao xuyến. Ngay cả cái ghế dài cạnh gốc cây sồi rất đỗi quen thuộc thuở nào vẫn còn đây, có khác chăng là người ta quét lại nước sơn màu nâu, bóng và nuột hơn. Con Vots già nua chậm chạp trườn dưới ghế rồi dí cái mũi như miết vào lớp cỏ đã úa vàng, miệng rít lên “Ư... ử... ư… ử...”. Nó đang xúc động.
- Xuỵt! Im nào Vots.

Quang vỗ nhẹ lên lưng con chó, nhắc khẽ vì thấy nhiều người đang dồn về khu vực anh đang ngồi. Anh để ý, thấy những hàng ghế xung quanh cũng đã kín người. À... Chủ nhật. Hôm nay là Chủ nhật. Một sự tình cờ thật thú vị. Vậy là nếp sinh hoạt văn hoá rất sang trọng của dân Vác-sa-va vẫn không thay đổi. Không biết tự bao giờ, cứ sau mùa đông băng giá, vào giữa Xuân, khi trời ấm lại, từ 12 đến 1 giờ trưa ngày Chủ nhật hàng tuần, tại khu vườn hoa thẳng cổng chính công viên này, người ta lại tổ chức biểu diễn nhạc Sô-panh. Khán giả là tất cả những ai yêu âm nhạc, du khách mến mộ Sô-panh. Người biểu diễn là những nghệ sỹ tài danh, từng đạt giải cao trong các cuộc thi biểu diễn nhạc Sô-Panh quốc tế. Thuở ấy, Chủ nhật, Quang và Thảo vẫn hay dạo ở công viên này và bao giờ hai người cũng đến sớm, chiếm chiếc ghế cạnh gốc cây sồi già này, vừa khá kín đáo, vừa là vị trí thuởng thức buổi hoà nhạc tốt nhất. Có một lần, cũng rất tình cờ, anh và Thảo được thuởng thức một chương trình do nghệ sỹ Việt Nam Đặng Thái Sơn biểu diễn. Hôm đó, hai người xúc động trào nước mắt, lòng hạnh phúc và kiêu hãnh vô cùng khi thấy tiếng vỗ tay hoan hô cuồng nhiệt kéo dài như không muốn dứt của khán giả dành cho người nghệ sỹ tài ba đến từ Tổ quốc mình.
Con Vots lại dúi dúi đầu vào lòng anh, miệng vẫn kêu ư... ử... Thôi nào, Vots thân yêu. Tao cũng đang xúc động lắm đây. Nhưng bây giờ, chúng ta phải giữ trật tự để thuởng thức những bản nhạc, hay nói đúng hơn là không khí âm nhạc tuyệt vời mà đã bao năm mới được gặp lại. Mầy không thấy đó sao, xung quanh ta bây giờ đã chật kín. Hàng nghìn người đang hướng về người nghệ sỹ và chiếc đàn dương cầm đặt dưới chân bức tượng Sô-panh và cây bạch dương được cách điệu như bàn tay cua nghệ sỹ muốn vươn xa theo tiếng nhạc...

Tiếng xì xào lặng đần. Công viên trong một khoảng khắc chỉ còn tiếng lao xao của gió và lá. Quang thấy nhiều gia đình, có cả trẻ con nằm trên xe đẩy hoặc lững chững chơi quanh bố mẹ. Không hiểu khả năng thuởng thức âm nhạc của những đứa bé đó như thế nào nhưng rõ ràng chúng ý thức được không khí tôn nghiêm nơi đây, không hề có một tiếng khóc hay một tiếng ồn nào. Đến cả những con chó, nhiều loại, nhiều màu, chúng cũng chỉ phủ phục bên cạnh chủ. Chợt Quang thấy một chú Phoóc, có lẽ không chịu nổi cảnh gò bó, nhẹ nhàng bò chui qua mấy hàng ghế rồi nhảy phóc ra khu vực bên ngoài.
Sau lời giới thiệu của người tổ chức, người nghệ sỹ dương cầm mặc trang phục cổ điển với chiếc nơ đen trên cổ và áo khác đuôi tôm cúi chào khán giả và ngồi vào đàn. Buổi hoà nhạc bắt đầu. Công viên Oa-zien-ki bỗng trở nên mờ ảo, chập chờn trong tiếng đàn. Nhìn người nghệ sỹ gập người, chao lượn trên mặt đàn, Quang có cảm giác như không phải người nghệ sỹ điều khiển cây đàn mà chính tiếng đàn đang điều khiển ông. Và không chỉ riêng ông ta mà điều khiển hàng trăm, hàng nghìn khán giả cũng lắc lư theo tiếng đàn... Có lúc, mọi người bỗng lặng im khi tiếng đàn vút lên cao... lên rất cao rồi bỗng oà ra... vỡ tung...

Bản nhạc thứ nhất kết thúc. Người nghệ sỹ vẫn ngồi lặng trước cây đàn tựa như tâm hồn vẫn đang bị cuốn theo bản nhạc. Cả không gian cũng lặng đi chốc lát rồi tiếng vỗ tay bỗng rộ lên, to dần, to dần và vang lên mãi... Quang cũng đứng dậy theo mọi người, vỗ tay cho đến khi bản nhạc thứ hai bắt đầu. Vẫn là một khúc nhạc buồn của Sô-panh sáng tác trong những năm phiêu bạt, xa quê, nhưng anh không nhớ được tựa đề của nó. Hình như bản Từ biệt nỗi buồn thì phải. Tiếng đàn dương cầm rung lên, dội mãi vào lòng Quang nỗi buồn da diết. Và có lúc, tiếng đàn cứ trôi bồng bềnh... bồng bènh rồi lắng lại, làm cho Quang rơi vào một trạng thái chơi vơi rất khó tả. Hình như là sự cô đơn... Phải rồi! Đó là sự cô đơn... Sự cô đơn đến tận cùng giữa đất khách quê người...

Có lẽ cuộc đời đầy bi kịch của nhạc sỹ thiên tài đã tạo cho ông sáng tác ra những bản nhạc buồn, chứa đựng nỗi niềm của người con xa xứ. Ông ra đi khỏi khu làng nhỏ ngoại ô Vác-sa-va khi mới bước vào tuổi thanh niên, nhưng đâu ngờ không bao giờ còn được trở lại với quê hương yêu dấu của mình. Mười tám năm lưu lạc xứ người là quãng thời gian quê ông phải chìm trong cảnh loạn lạc, binh đao, không cho ông trở lại. Nổi buồn xa quê, nhớ quê ông đã gửi vào những bản nhạc bất hủ, gửi về quê hương. Và sau này, theo lời nhắc gửi của ông trước khi qua đời trên đất Pháp, bà con quê hương ông đã đón trái tim ông về và đặt vĩnh viễn trong Nhà thờ “Cây thánh giá” giữa thành cổ Vác-sa-va... Chợt liên tưởng đến hoàn cảnh của mình, Quang bỗng thấy anh cũng có những cái trùng lặp với Sô-panh. Anh cũng rời xa quê cùng vào tuổi của ông ta, và cũng đã mười tám năm chưa được trở về quê nhà. Vậy mà mình... Quang bỗng thấy chạnh lòng... Nhưng rồi ngay lập tức anh đuổi được ý nghĩ đó ra khỏi đầu và bật cười, tự giễu mình: “Rõ vớ vẩn, mày đã là gì mà lại dám đi so sánh với một vĩ nhân...”
Lại một bản nhạc khác, vẫn là giai điệu buồn muôn thủơ của Sô-panh làm Quang bỗng thấy bồi hồi, day dứt. Tiếng đàn như riết sâu mãi vào những kỷ niệm vui buồn thủơ xa xưa ấy... Bất giác, anh thở dài, ước gì có Thảo cùng thuởng thức với anh.

Cũng trên chiếc ghế này đây, hơn mười lăm năm trước, Thảo đã dứt anh, dứt mối tình đầu để dấn thân vào cuộc phiêu lưu đầy mạo hiểm. Hai người gặp nhau và đến với nhau thật hồn nhiên, tươi trẻ, cũng từ những buổi dạo công viên Oa- zien -ki này đây. Hồi đó, trông Thảo mảnh mai, “thân liễu đào tơ” lắm. Quang không thể tưởng tượng nổi, sau này chính Thảo lại là người chịu bươn chải, dám chấp nhận những thử thách nguy hiểm. Còn anh, khi Ba Lan thay đổi thể chế chính trị, cuộc sống đang yên lành bỗng đảo tung lên làm cho anh hoang mang, hụt hẫng. Lúc bấy giờ, hầu hết lưu học sinh người Việt Nam thích ứng rất nhanh, vừa học vừa xoay sang buôn bán, không những đủ tiền ăn học mà nhiều người giàu sụ lên. Riêng Quang, anh như con bò ngơ ngác trong những biến đổi đến chóng mặt của xã hội Ba Lan lúc bấy giờ. Ngoài trang sách, những thí nghiệm, công thức, anh gần như không thể làm được gì hơn. Thảo cũng gắng hết sức để Quang hoà vào cuộc sống với mọi người nhưng cũng phải bất lực. Hai người lâm vào cảnh khốn khó giữa xứ người. Rồi một hôm, Thảo bàn với Quang, theo chúng bạn trốn sang Đức, vào trại tỵ nạn một thời gian rồi sẽ tiếp tục chuyện học tập sau. Quang không thể chịu nổi khi nghĩ mình bỗng dưng thành người sống bất hợp pháp. Thuyết phục không được, Thảo đành bỏ anh, theo một nhóm bạn, vượt biên sang Đức tỵ nạn.

Thảo đi rồi, Quang mới thực sự cảm nhận được cô đối với anh cần thiết biết chừng nào. Mất nửa năm, Quang lao đao, học hành cũng chẳng nên, mà cuộc sống ngày một bế tắc. Đúng lúc đang tập tành theo chúng bạn đi buôn, thì Quang nhận được thư của Thảo. Thì ra, Thảo yêu anh hơn anh tưởng. Cô đã làm mọi cách để bố trí cho anh sang với cô theo một đường dây đưa người sang Đức. Quang vừa mừng, vừa run, nhưng anh không còn sự lựa chọn nào khác.
Trước ngày xa Ba Lan, Quang lại một mình ra công viên Oa-zien-khi. Đó là một ngày định mệnh của đời anh. Hôm đó cũng có hoà nhạc Sô-panh, nhưng anh như kẻ mất hồn, đầu óc chỉ luẩn quẩn với chuyến vượt biên sắp tới. Buổi hoà nhạc tan lúc nào, anh cũng không để ý, cho đến lúc công viên đã trở nên vắng vẻ, Quang mới lững thững rời khỏi ghế, chuẩn bị về.

Chợt một giọng yếu ớt từ chiếc ghế bên cạnh: “Cậu thanh niên... tôi... tôi...”. Đó là một bà cụ già đang run rẩy ôm con chó khá to, lông màu vàng như tơ. Ngỡ bà cụ gọi ai đó, anh nhìn quanh, không thấy ai ở gần, bèn đến với bà. “Bà gọi... cháu ạ?” Bà cụ gật đầu, phủi chiếc lá vàng trên ghế, mời anh ngồi. Có chuyện gì đây? Quang dò xét rồi ngồi xuống bên cạnh. Anh để ý thấy con chó, hai mắt đen láy đang nhìn anh đau đáu, miệng khẽ rên hư hử... Bà cụ chưa già lắm, nhưng trông thật tiều tuỵ. Vừa vuốt vào đầu, vào cổ con chó, bà vừa thì thào. Cậu ơi... tôi sắp... chết rồi.
- Sao ạ? Bà bị bệnh gì? Quang hỏi lại.
- “Tôi…” - bà cụ dừng một lát, lấy khăn tay nhỏ chậm chậm vào đôi mắt sâu, màu lam đùng đục đang dàn dụa nước mắt. “Dạ… Xin bà bình tĩnh ạ”. Quang linh cảm một điều gì đó rất hệ trọng mà bà cụ sắp nói với mình. Con chó vàng bỗng dúi dúi đầu vào lòng bà, miệng cũng ư ử, hai mắt nó cũng như chủ, ươn ướt, hết nhìn vào mặt Quang như dò xét, lại nhìn vào bà cụ, vẻ cầu cứu.

-“Tôi sắp chết rồi”. Bà cụ nhắc lại, nhưng lần này không còn thều thào, run rẩy như lúc nãy. “Và… con Vots này sẽ phải mồ côi, sẽ thành chó hoang… Cứ nghĩ đến điều đó, tôi không nhắm mắt nổi”. “Thế ư? Bà có thể nhờ người thân”. Bà cụ gượng cười, một kiểu cười chua xót, mỉa mai - Tôi không còn ai thân thích. “Hai con tôi ư? - Bà nén lại để lấy hơi rồi nghẹn ngào - một thằng sợ liên luỵ cộng sản nên đã từ tôi, đang tranh cử ở vùng phía Bắc. Một thằng khác đang ở Mỹ, đã mấy năm rồi không có tin tức gì…”. Rồi bà lại nấc lên. “Thưa…Bà hãy bình tĩnh…”. Quang an ủi. Vâng. Bà cụ lại chấm nước mắt, rồi vuốt vuốt lên lưng con chó - “Cậu ơi…Có lẽ tôi chẳng còn sống được bao lâu nữa, nên muốn nhờ cậu hãy thương tôi, thương con Vots này, thay tôi nuôi nó…”.

Quá bất ngờ, Quang không kịp phản ứng. Bà cụ lại tiếp, giọng ra chiều tin tưởng - “Cậu mà nuôi nó, tôi mừng lắm. Nó tốt lắm… tốt nhất trên đời này… Rồi cậu sẽ được Chúa phù hộ, sẽ gặp nhiều may mắn. Đã mấy tuần nay, hôm nào tôi cũng ra đây, tìm người thay tôi nuôi Vots… Bây giờ tôi gặp cậu… tôi yên tâm lắm…”. Rồi bà cụ còn nói gì đó, tiếng chỉ còn thì thào rồi bỗng gục đầu vào thành ghế, lịm đi. Con chó rít lên ư ử, hai chân trước cào cào vào tay bà chủ. Quang hoảng quá, dáo dác tìm một ai đó đến giúp thì bà cụ tỉnh lại - “Khô…ô…ng sao đâu. Thôi cậu hãy đưa con Vots này đi. À… - Bà cụ run rẩy lục trong túi áo khoác cũ kỹ và nhàu nát, đưa cho Quang bọc giấy ni lông xanh - Đây là giấy tờ của Vots… Cậu giữ lấy…”. Bà lại lập cập lấy dây xích nhỏ, cài một đầu vào vòng tròng trên cổ con chó, rồi đưa sợi xích cho Quang. Đến lúc này thì con chó mới thực sự hiểu được tình cảnh của mình, nhảy lên dụi đầu vào lòng bà cụ, miệng tru lên những tiếng vừa man rợ, vừa buồn thảm, làm Quang rủn cả người. Bà già run run tay ôm lấy đầu con chó, ấp vào lòng mình và thì thào gì đó với nó một chốc rồi đứng dậy, cố ra vẻ kiên quyết, chống gậy trệu trạo bước đi, không ngoái lại. Dẫu nhìn từ phía sau, Quang vẫn biết bà cụ đang vô cùng đau khổ, hai vai rung lên. Hình như bà cụ đang khóc… Con chó kéo căng sợi xích, lôi Quang theo bà cụ ra đến bến xe buýt trước cổng công viên. Nhưng Quang biết, nó thực sự hiểu hoàn cảnh của mình, dẫu buồn vì vĩnh biệt chủ cũ, nhưng nó vẫn theo sự điều khiển của Quang.

Đêm hôm đó, con Vots hầu như không ngủ được. Quang cũng không ngủ được. Phần vì phải chuẩn bị cho chuyến đi, phần cùng mấy đứa bạn bàn tính xử lý ra sao với con chó này. Lúc bấy giờ, Vots thực sự là của “nợ”, là sự vướng víu cho cuộc hành trình bất đắc dĩ của Quang. Hay là cứ thả nó ra làm bạn với lũ chó hoang đang đang chạy lông nhông khắp đường phố Vác-sa-va lúc bấy giờ (?). Không nỡ nào. Cứ nghĩ đến hình ảnh bà cụ Quang lại phải xua ngay ý nghĩ đó ra khỏi đầu. Đã thế, trời vừa sáng, con Vots lại cứ đòi ra khỏi nhà. Quang đưa nó ra ngoài trời và lại đành phải theo nó ra công viên Oa-zien-ki. Công viên buổi sáng vắng ngắt. Nó lại lôi anh ra bến xe buýt, nơi chiều hôm trước bà cụ đợi xe về nhà. Rồi như một cái máy, Quang theo con chó lên một chiếc xe buýt, chạy được mấy bến anh lại theo nó xuống và vào một khu nhà tập thể cũ kỹ, tồi tàn. Dẫn anh đến trước một căn hộ, con chó mừng lắm, chồm người lên cửa, sủa mấy tiếng khàn đục. Quang biết đó là căn hộ quen thuộc của chủ cũ, nhưng cửa khoá ngoài. Một người hàng xóm cho biết, đêm qua, bà cụ đã phải vào bệnh viện cấp cứu, chắc là khó qua khỏi…

Hôm sau, Quang cùng một người bạn và Vots bắt đầu chuyến phiêu lưu đầy mạo hiểm, vượt biên sang Đức theo đường dây mà Thảo đã chuẩn bị. Có lẽ cuộc đời Quang chưa bao giờ cảm thấy nhục nhã và căng thẳng như thế. Nhất là lúc chuẩn bị qua biên giới, Quang và người bạn phải chui vào cốp xe con để tránh sự kiểm soát của công an biên phòng. Người lái xe - cũng là thành viên trong đương dây đưa người sang Đức, nhìn con Vots, nói với Quang:
- Đành phải chia tay với con chó quý của anh ở đây thôi - Tình huống bất ngờ, Quang chỉ còn biết khẩn khoản xin cho Vots đi cùng. Người lái xe vẫn kiên quyết - Nếu cậu không chịu đành ở lại cùng chó vậy
- Nhưng... nhưng tại sao chó lại không đi được. Người còn...

Quang chưa hết lời, người lái xe bật cười:
- Người còn biết chui vào cốp xe, chứ cho con chó của anh vào cốp, lúc biên phòng họ chặn xe, nó gây ra tiếng động thì sao?
Người lái xe nói rồi nhún vai, vẻ kiên quyết, ra hiệu cho người bạn đi cùng anh chui vào cốp xe. Trong giây phút tuyệt vọng đó, Quang chợt nhớ tới hồ sơ của con Vots, vội đưa cho người lái xe. Anh ta xem kỹ, vẻ hài lòng rồi ra hiệu cho Vots nhảy vào trong xe, ngồi chễm chệ hàng ghế đầu với anh ta. Còn anh phải chui vào cốp, nằm ép vào sát người bạn đường. Trong tư thế co quắp, hai người nằm như nêm trong cốp, không được trở ngườì suốt mấy giờ liền. Nhất là những lúc xe phải dừng lại cho công an biên phòng, thần kinh anh căng ra như dây đàn. Thật khủng khiếp. Nhưng lạy Chúa lòng thành, mọi cái rồi cũng qua. Họ cũng đến nơi cần phải đến. Thảo đón Quang, chưa kịp mừng đã phải kinh ngạc và nổi cáu khi thấy anh đưa thêm một con chó cùng tỵ nạn. Thật ra, Thảo cũng rất yêu vật nuôi, nhất là chó. Khốn nỗi là ở Đức, trại tỵ nạn không chấp nhận cho đem chó vào. Thật đúng là bỏ thì thương, vương thì tội.
- Anh… anh kiên quyết không bỏ con chó này thật à?